Bosna kolevka života

Ivo Andrić

Ovo je knjiga sa snažnim ličnim i kostumbrističkim pečatom, knjiga jedne uspomene koja se ogleda u sećanjima na ljude, prilike, krajolike i običaje sa kojima je Andrić odrastao i koje je kasnije pretočio u fikciju. Bosna je piščev zavičaj, a Višegrad njegovo duhovno i emotivno središte, dok je lokalno obojen ambijent u koji su smeštene istorijske prilike, kulture i obični životi, rasadnik Andrićevog književnog nadahnuća koji i danas pleni i zaustavlja pažnju čitaoca. U ovoj su knjizi sabrane priče koje odišu zavičajnim damarom.

U knjizi pred čitaocem načinjen je izbor Andrićevih pripovedaka u kojima pisac evocira uspomene na svoj zavičaj, a zavičaj čine sve one boje, mirisi, slike i sećanja koja kroz život rado i uporno nosimo, bez kojih ne idemo nikud i ne prispevamo nigde. I što se od njega više udaljavamo, jasnije ga vidimo i sagledavamo i objektivnije o njemu rasuđujemo. Andrić je tendenciozno transponovao stvarne koordinate svoga zavičaja u fikciju, u književnost. Na ovaj način preselio ga je u večnost, osigurao mu trajanje i Bosna je, kao Andrićeva zavičajnost, zauvek ostala da živi u sećanju svih onih koji čitaju njegovu poeziju i prozu.

Namisao priređivača povodom knjige Bosna, kolevka života ogleda se najpre u nastojanju da se, na osnovu izbora nekolicine Andrićevih pripovedaka, istaknu ključni književni postupci kojima se pisac za života služio kako bi živopisno oslikao mesto svoje duhovne i kulturne inicijacije sa svim njegovim licima i obrazinama. Pomenuta tematska i idejna raznolikost ispoljava se najpre u jednom sveobuhvatnom sagledavanju Bosne kao zavičajnosti kojoj je Andrić emocionalno naklonjen, potom Bosne kao multikulturnog poprišta različitih vera, naravi, tradicija i kultura, protkane dopadljivim epizodama iz lokalno obojenog ambijenta, Bosne kao istorijskog žarišta na kome se smenjuju carstva, vlasti i političke prilike u sudaru sa autohtonim okruženjem koje im se protivi i opire i, najposle, Bosne koju posmatramo kroz piščev lični doživljaj i lično iskustvo, i koju sagledavamo baš kao da Andrić ovoga časa korača njenim sokacima.